Σήμερα, ένα στα είκοσι παιδιά αντιμετωπίζει μικρά ή μεγάλα προβλήματα όρασης και είναι αναγκασμένο να φοράει γυαλιά. Εάν μόλις ανακαλύψατε πως και το δικό σας είναι ένα από αυτά, τότε μάλλον έχει έρθει η ώρα να κατευθυνθείτε στο κατάστημα οπτικών. Πώς, όμως, θα επιλέξετε το σωστό ζευγάρι; Πώς θα το ξεχωρίσετε και τι λάθη να αποφύγετε;
1. Καταρχήν, θα πρέπει να εξασφαλίσετε πως το παιδί θα έχει ένα ζευγάρι γυαλιών που θα θέλει να φοράει. Εάν αισθάνεται πως δεν του ταιριάζουν, εάν του γλιστρούν από το πρόσωπο, εάν του δημιουργούν πληγές, θα τα παρατήσει και θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την όρασή του.
2. Οπότε, καλό θα ήταν να επιλέξετε το ζευγάρι εκείνο που θα είναι κολακευτικό για το προσωπάκι του. Εάν είναι στρογγυλό, πιθανότατα, να του ταιριάζουν τα τετράγωνα γυαλιά. Εάν έχει έντονες γωνίες, αναζητήστε πιο στρογγυλεμένα σχήματα.
3. Ακόμη, προσέξτε να μην παρασυρθείτε από τους πλαστικούς σκελετούς! Μπορεί να είναι ωραιότεροι και εντυπωσιακότεροι, αλλά εάν δεν ταιριάζουν στο παιδί σας, δεν πρέπει να τους αγοράσετε. Στην αρχή, πράγματι, το παιδί θα είναι ενθουσιασμένο με το καινούργιο του πολύχρωμο «παιχνίδι», αλλά μόλις τα συνηθίσει και δει πως δεν του ταιριάζουν, δεν θα θέλει να τα φοράει.
4. Έτσι, σε περίπτωση που δεν βρίσκεται ένα funky ζευγάρι από πλαστικό, ζητήστε από τον οπτικό να σας προτείνει κάποια από μέταλλο. Ταιριάζουν σε περισσότερα σχήματα προσώπου, ενώ ανάμεσά τους θα βρείτε σκελετούς «νέας» τεχνολογίας, που είναι κατασκευασμένοι από τιτάνιο και γι’ αυτό σπάνε ή χάνουν το σχήμα τους δυσκολότερα.
5. Μόλις ξεχωρίσετε μερικά κατάλληλα στο σχήμα ζευγάρια, επικεντρώστε την προσοχή σας στην γέφυρα (το σημείο που ενώνει τους δύο φακούς και στηρίζεται στην μύτη). Το επιθυμητό είναι να είναι αρκετά- αλλά όχι πάρα πολύ- στενή, για να μην γλιστρούν από τη μύτη και πέφτουν. Θα καταλάβετε ποια γέφυρα είναι η ιδανική ελέγχοντας εάν υπάρχει ένα μικρό κενό ανάμεσα στο κάτω μέρος του σκελετού και στο μάγουλο του παιδιού. Εάν υπάρχει, προφανώς βρήκατε ένα καλό ζευγάρι!
6. Εν συνεχεία, καλό είναι να ελέγξετε εάν ο σκελετός που έχετε επιλέξει διαθέτει επιθέματα σιλικόνης στα σημεία που έρχεται σε επαφή με το δέρμα (εκεί όπου η γέφυρα ακουμπά την μύτη και εκεί όπου ο βραχίονας ακουμπά στα αυτιά). Αυτά, όχι μόνο συγκρατούν τα γυαλιά στην θέση τους, αλλά και εμποδίζουν την τριβή να προκαλέσει πληγές στο δερματάκι του.
7. Επίσης, όταν έρθει η ώρα να επιλέξετε το υλικό των φακών, ρωτήστε εάν υπάρχει η δυνατότητα να εφαρμοστεί στον σκελετό κάποιος φακός πολυάνθρακα, εφόσον αυτοί είναι πιο ανθεκτικοί, αλλά και εάν υπάρχει η δυνατότητα να τοποθετηθεί ένα μη αντανακλαστικό υλικό στους φακούς που επιλέξατε. Το τελευταίο, βέβαια, ίσως ανεβάσει το κόστος, αλλά αφήνει περισσότερο φως να φτάνει στον αμφιβληστροειδή και, κατά συνέπεια, συμβάλλει στην καλύτερη όραση.
8. Τέλος, μην αμελήσετε να αγοράσετε ένα λουράκι γυαλιών, για να μην του πέφτουν στο πάτωμα και για να μην τα χάνει.
Αμβλυωπία (Τεμπέλικο μάτι): Τι είναι ;
Η πιο συχνή οφθαλμολογική πάθηση της παιδικής ηλικίας είναι η αμβλυωπία.
Η αμβλυωπία που συχνά αναφέρεται και ως «τεμπέλικο μάτι» και αποτελεί την αιτία εξαιτίας της οποίας τα παιδιά χάνουν περισσότερη όραση απ' ότι απ' όλες τις υπόλοιπες οφθαλμολογικές ασθένειες της παιδικής ηλικίας μαζί!
Με τον όρο αμβλυωπία ο σύγχρονος οφθαλμίατρος αντιλαμβάνεται την κατάσταση όπου για κάποιους λόγους (που αναλύονται παρακάτω) η λειτουργία της όρασης δεν αναπτύχθηκε φυσιολογικά. Η δυσλειτουργία αυτή συνήθως αφορά τα οπτικά ερεθίσματα από τον ένα οφθαλμό. Ωστόσο μπορεί επίσης να αφορά και άλλες λειτουργίες της διόφθαλμης όρασης.
Αν τα πρώτα χρόνια της ζωής ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει καθαρές οπτικές εικόνες από το ένα μάτι ώστε να μάθει να τις αποκρυπτογραφεί/ αναλύει/ μεταφράζει σε «οπτική» πληροφορία, τότε δε θα μπορέσει ποτέ αργότερα να αναλάβει το δύσκολο αυτό έργο, ακόμα και αν τα οπτικά ερεθίσματα από το μάτι αυτό γίνουν πεντακάθαρα.
Η εγκεφαλική αυτή δυσλειτουργία αφορά το 5% περίπου του πληθυσμού. Δομικά τα μάτια είναι συχνά απόλυτα υγιή. Αν δεν ανακαλυφθεί σε μικρή παιδική ηλικία η αμβλυωπία γενικά δεν μπορεί να θεραπευτεί.
Πιστοποιημένη θεραπεία αποτελεί επίσης η επικάλυψη του καλύτερου ματιού συνήθως στην περίπτωση της στραβισμικής αμβλυωπίας αλλά όχι μόνο. Ποια είναι τα είδη της αμβλυωπίας;
Υπάρχουν 3 βασικές αιτίες βλάβης στο μάτι που προκαλούν την αμβλυωπία.
Η στραβισμική που οφείλεται σε κακή ευθυγράμμιση των ματιών (στραβισμός), η εξ' ανοψίας που οφείλεται σε αποστέρηση της οπτικής πληροφορίας μπορεί να προσβάλει και τα δύο μάτια (πχ. καταρράκτης) και την διαθλαστική αμβλυωπίαπου οφείλεται σε πολύ υψηλά ή και διαφορετικά διαθλαστικά σφάλματα (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό) ανάμεσα στα δύο μάτια.
Ποια είναι η θεραπεία της αμβλυωπίας;
Η αποτελεσματική θεραπεία της αμβλυωπίας είναι η έγκαιρη θεραπεία, δηλαδή η θεραπεία που θα γίνει τα πρώτα χρόνια της ζωής και αμέσως μετά την διάγνωσή της από ειδικευμένο οφθαλμίατρο.
Η θεραπεία στόχο έχει την αποκατάσταση της διαύγειας του οπτικού ειδώλου είτε βγάζοντας τον καταρράκτη, σηκώνοντας χειρουργικά τα βλέφαρα σε βλεφαρόπτωση κλπ (εξ' ανοψίας αμβλυωπία) είτε δίνοντας γυαλιά ή φακούς επαφής το γρηγορότερο δυνατό (διαθλαστική/ στραβισμική).
ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Πότε πρέπει σε ένα παιδί να επικαλύπτεται το καλό μάτι;
Η απόφαση να γίνει επικάλυψη στο καλό μάτι πρέπει να παίρνεται από τον οφθαλμίατρο με στόχο την εκγύμναση ολόκληρου του οπτικού συστήματος και βελτίωση της οπτικής οξύτητας του οφθαλμού ανεξάρτητα από την ύπαρξη στραβισμού η όχι. Απαραίτητη προυπόθεση είναι η συνεχής παρακολούθηση από τον ειδικευμένο οφθαλμίατρο για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητάς της και την αποφυγή ανάπτυξης αμβλυωπίας στον επικρατή φυσιολογικό οφθαλμό.
Σε ποια ηλικία η επικάλυψη του «καλού» ματιού είναι αναποτελεσματική;
Η απόφαση να γίνει επικάλυψη στο καλό μάτι πρέπει να παίρνεται από τον οφθαλμίατρο με στόχο την εκγύμναση ολόκληρου του οπτικού συστήματος και βελτίωση της οπτικής οξύτητας του οφθαλμού ανεξάρτητα από την ύπαρξη στραβισμού η όχι. Απαραίτητη προυπόθεση είναι η συνεχής παρακολούθηση από τον ειδικευμένο οφθαλμίατρο για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητάς της και την αποφυγή ανάπτυξης αμβλυωπίας στον επικρατή φυσιολογικό οφθαλμό.
Σε ποια ηλικία η επικάλυψη του «καλού» ματιού είναι αναποτελεσματική;
Η θεραπεία της αμβλυωπίας προϋποθέτει την προσαρμοστικότητα του οπτικού συστήματος. Όταν ο εγκέφαλος «ωριμάσει» δεν ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στην θεραπεία. Η ηλικία που πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η θεραπεία είναι τα 8-9 χρόνια. Παρόλα αυτά η πιο πρόσφατη μεγάλη έρευνα του Αμερικανικού Ινστιτούτου Υγείας (ΝΙΗ) έδειξε ότι τουλάχιστον μερικοί από τους ασθενείς ως 17 ετών ανταποκρίνονται σε θεραπεία με επικάλυψη.
Πόσες ώρες την ημέρα πρέπει να γίνεται η επικάλυψη;
Η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται σε κάθε περίπτωση. Σύγχρονες μελέτες έχουν δώσει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές στον οφθαλμίατρο για την διάρκεια και την συχνότητα της κάλυψης ανάλογα με την ηλικία και το μέγεθος του προβλήματος της «αμβλυωπίας. Δύο ώρες επικάλυψης της ημέρα έχουν αποδειχθεί αρκετές εάν και εφόσον η αμβλυωπία δεν είναι πολύ μεγάλη και η ηλικία του ασθενούς μεταξύ 3 και 7 ετών. Απόλυτη προϋπόθεση είναι η ενεργή εκγύμναση του οπτικού συστήματος τις ώρες αυτές (ζωγραφική, παιχνίδι, διάβασμα κλπ). Η μερική επικάλυψη μόνο το σαββατοκύριακο είναι αρκετή σε περιπτώσεις που έχουν ήδη ανταποκριθεί στην θεραπεία.
Υπάρχουν άλλες εναλλακτικές θεραπείες αντί της επικάλυψης;
Πόσες ώρες την ημέρα πρέπει να γίνεται η επικάλυψη;
Η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται σε κάθε περίπτωση. Σύγχρονες μελέτες έχουν δώσει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές στον οφθαλμίατρο για την διάρκεια και την συχνότητα της κάλυψης ανάλογα με την ηλικία και το μέγεθος του προβλήματος της «αμβλυωπίας. Δύο ώρες επικάλυψης της ημέρα έχουν αποδειχθεί αρκετές εάν και εφόσον η αμβλυωπία δεν είναι πολύ μεγάλη και η ηλικία του ασθενούς μεταξύ 3 και 7 ετών. Απόλυτη προϋπόθεση είναι η ενεργή εκγύμναση του οπτικού συστήματος τις ώρες αυτές (ζωγραφική, παιχνίδι, διάβασμα κλπ). Η μερική επικάλυψη μόνο το σαββατοκύριακο είναι αρκετή σε περιπτώσεις που έχουν ήδη ανταποκριθεί στην θεραπεία.
Υπάρχουν άλλες εναλλακτικές θεραπείες αντί της επικάλυψης;
Μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σταγόνεςώστε να «θολώσουμε» παροδικά την όραση από το καλό μάτι ώστε ο εγκέφαλος να προτιμά να αξιοποιεί την οπτική πληροφορία από το «αμβλυωπικό» μάτι. Συχνά στις περιπτώσεις αυτές χρησιμοποιούμε παράλληλα ένα ή συχνά δύο ζευγάρια γυαλιών για τον ίδιο λόγο.
Η μέθοδος αυτή χρειάζεται την πιο ενεργή συμμετοχή του γονέα και συχνή παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της από τον οφθαλμίατρο. Φαρμακολογική θεραπεία με φάρμακα που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα έχουν δοκιμαστεί και έχουν τουλάχιστον παροδική θετική επίδραση αλλά δεν συστήνονται από τον ευρωπαϊκό και αμερικανικό σύνδεσμο παιδιατρικής οφθαλμολογίας για ευρεία χρήση (2006) ενώ δεν έχουμε προσωπική εμπειρία με αυτά.
Η ενεργητική εκγύμναση του οπτικού συστήματος με ειδικές ασκήσεις (visual training) έχει πολλούς οπαδούς στον χώρο των οπτομετρών (American Optometry Association).
Υπάρχει χειρουργική θεραπεία στην αμβλυωπία;
Η διόρθωση του στραβισμού (εάν συνυπάρχει) δεν αποτελεί άμεση θεραπεία της αμβλυωπίας. Από την άλλη μεριά η ευθυγράμμιση των ματιών αποτελεί βασική προϋπόθεση βελτίωσης της διόφθαλμης συνεργασίας και της διόφθαλμης όρασης που «νοσούν» πάντα στην αμβλυωπία. Για το λόγο αυτό όταν συνυπάρχουν στραβισμός και αμβλυωπία χρειάζεται χειρουργική αποκατάσταση του στραβισμού και συνεχής παρακολούθηση.
Ποιοι είναι οι στόχοι της θεραπείας; Πότε πρέπει να σταματήσει κανείς την θεραπεία;
Η αποκατάσταση της όρασης σε 10/10 δεν είναι πάντα εφικτή στην θεραπεία της αμβλυωπίας.
Η μέθοδος αυτή χρειάζεται την πιο ενεργή συμμετοχή του γονέα και συχνή παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της από τον οφθαλμίατρο. Φαρμακολογική θεραπεία με φάρμακα που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα έχουν δοκιμαστεί και έχουν τουλάχιστον παροδική θετική επίδραση αλλά δεν συστήνονται από τον ευρωπαϊκό και αμερικανικό σύνδεσμο παιδιατρικής οφθαλμολογίας για ευρεία χρήση (2006) ενώ δεν έχουμε προσωπική εμπειρία με αυτά.
Η ενεργητική εκγύμναση του οπτικού συστήματος με ειδικές ασκήσεις (visual training) έχει πολλούς οπαδούς στον χώρο των οπτομετρών (American Optometry Association).
Υπάρχει χειρουργική θεραπεία στην αμβλυωπία;
Η διόρθωση του στραβισμού (εάν συνυπάρχει) δεν αποτελεί άμεση θεραπεία της αμβλυωπίας. Από την άλλη μεριά η ευθυγράμμιση των ματιών αποτελεί βασική προϋπόθεση βελτίωσης της διόφθαλμης συνεργασίας και της διόφθαλμης όρασης που «νοσούν» πάντα στην αμβλυωπία. Για το λόγο αυτό όταν συνυπάρχουν στραβισμός και αμβλυωπία χρειάζεται χειρουργική αποκατάσταση του στραβισμού και συνεχής παρακολούθηση.
Ποιοι είναι οι στόχοι της θεραπείας; Πότε πρέπει να σταματήσει κανείς την θεραπεία;
Η αποκατάσταση της όρασης σε 10/10 δεν είναι πάντα εφικτή στην θεραπεία της αμβλυωπίας.